Kwas cytrynowy

Niebawem rusza nowa ramówka na TVN i pewnie znów zobaczymy perfekcyjną panią domu z jej rewelacyjnymi wskazówkami. Postanowiłam jednak ją ubiec i opisać dziś właściwości oraz zastosowanie powszechnie znanego kwasku cytrynowego.

Kwas cytrynowy (nazwa zwyczajowa) IUPAC nazywa kwasem 2-hydroksy-1,2,3-propanotrikarboksylowym. Nazwa długa, ale struktura bardzo przyjemna. Branża spożywcza z kolei używa symbolu E330. 

A do czego stosujemy ten kwas i jakie ma właściwości?

Właściwości kwasu cytrynowego:

Przede wszystkim ma właściwości kwasowe, więc dodawany jest wszędzie tak gdzie przyda się niskie pH.

Ponad to jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i łatwo tworzy sole.

Do tego podwyższa aktywność przeciwutleniaczy.

Zastosowanie kwasu cytrynowego jest bardzo szerokie. Został on doceniony w różnych gałęziach przemysłu.

W przemyśle spożywczym jest stosowany jako:

-regulator kwasowości - obniża pH wielu produktów spożywczych, m.in. napojów, dżemów, galaretek, alkoholi (piwo, wino),

-antyoksydant - opóźnia procesy utleniania przedłużając tym samym żywotność produktów,

-stabilizator - zapobiega krystalizacji cukru w wyrobach cukierniczych, stabilizuje emulsje, 

-utrwalacz barwy - zapobiega np. czernieniu wina uniemożliwiając powstawanie kompleksów żelaza,

-czynnik chelatujący - kompleksując jony wapnia zapobiega żelowaniu mleka zagęszczonego,

-konserwant - zapobiega tworzeniu pleśni poprzez obniżenie pH produktów.

W przemyśle farmaceutycznym:

-regulator kwasowości,

-składnik suplementów diety - tworzy łatwo przyswajalne sole np. magnezu, o czym pisałam tu,

-składnik mieszanin musujących - w połączeniu z węglanami w stanie stałym nie reaguje, jednak po dodaniu wody następuje przyjemne syczenie a wydzielający się dwutlenek węgla tworzy perliste bąbelki,

-odtruwacz - podobnie jak łatwo wprowadza metale do organizmu, może też pomagać wydalać metale ciężkie, z którymi tworzy sole,

-substancja przeciwwymiotna - 3-5% roztwór wodny przeciwdziała mdłościom,

-środek pobudzający apetyt - w bezsoczności lub małosoczności żołądka zastępuje naturalny kwas solny, wspomaga też trawienie,

-składnik mikstury Rivera dawniej stosowanej przy niestrawności (wodorowęglan potasu:kwas cytrynowy:woda 1:1:24),

-element terapii wspomagającej walkę z nowotworami - CAAT.

W przemyśle kosmetycznym:

-przeciwutleniacz, wspomagając działanie innych antyoksydantów - zabezpiecza skórę przed wolnymi rodnikami, 

-substancja złuszczająca naskórek - w preparatach do peelingu,   

-spłyca zmarszczki, zmniejsza przebarwienia, rozświetla i "napina" skórę - również przez działanie złuszczające,

-substancja chelatująca - w produkcji środków piorących i myjących, usuwa magnez czy wapń z prania, w kremach dostarcza metale szlachetne (złoto, srebro) hamując melanogenezę,

-środek odkażający, ściągający, obniżający pH - w płukankach do włosów, kremach wybielających, tonikach, szamponach...

A w domu?

-odkamieniacz - stosowany do czyszczenia czajników i armatury,

-odplamiacz - usuwa osady z kawy czy herbaty, plamy z owoców i wina, 

-dodatek do żywności przeciwdziałający zmianom koloru, np. bieleniu buraków czy ciemnieniu jabłek,

-substancja trąca - w postaci pasty usuwa przypalony lub zaschnięty brud i tłuszcz,

-konserwant i regulator pH - stosowany zamiast octu.

Ja mam jeszcze jedno zastosowanie dla kwasku cytrynowego - używam go do mycia szkła, a przede wszystkim balonów i butelek na wino.

Cukier wanilinowy

Wanilina, czyli 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd, to substancja powszechnie stosowana w przemyśle spożywczym, zastępująca naturalną wanilię.

Jest składnikiem cukru wanilinowego, przez wielu mylonego z cukrem waniliowym. Jednak wbrew pozorom na rynku dostępny jest też cukier aromatyzowany naturalną wanilią, jest zaledwie czterokrotnie droższy, więc wysublimowane podniebienia mogą sobie na niego pozwolić.

Wzór strukturalny waniliny przedstawiam poniżej

Taki sam (chemicznie) związek występuje w naturalnej wanilii, stąd aromat rzeczywiście jest identyczny z naturalnym.

Ten sam związek znajdziemy też w odchodach bydlęcych. Naukowcy którzy odkryli i upowszechnili ten fakt zostali nagrodzeni nagrodą Ig Nobla w 2007 roku.

Komentarz - czytajmy etykiety, bądźmy świadomymi konsumentami.

Ale nie musimy się bać, że jemy ciasto z krowiej kupy, dużo taniej jest wytworzyć 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd w laboratorium :)

Tekst był pisany na szybko w odpowiedzi na dziwne (według mnie) poruszenie na facebook'u, dlatego nie wyczerpuję tematu, może kiedyś do niego wrócę.

składniki kosmetyków: substancje niebezpieczne i szkodliwe

Ferie się skończyły - czas zabrać się do pracy!

Mój plan na opisanie każdej grupy wartościowych i niebezpiecznych składników w kosmetykach chyba nie ma szans na realizację - za dużo tego. Nie opisałam jeszcze "wierzchołka góry lodowej" substancji o wątpliwych korzyściach i jakoś boję się, że nie zdążę opisać tych "dobrych" składników.

Dlatego dziś robię szybką wyliczankę, którą będę jeszcze rozszerzać (bo o kilku syfach muszę jeszcze napisać).

Substancje niebezpieczne możemy znaleźć wśród:

SUBSTANCJI ZAPACHOWYCH 

Często w składzie kosmetyku nie zostają wyszczególnione poszczególne zapachy, znajdujemy jedynie słowo perfum. Ma to miejsce dlatego, że odpowiednie przepisy nie wymagają od producentów podania wszystkich składników zapachowych (gdyby to robili - składy kosmetyków byłyby kilkukrotnie dłuższe). Jeśli jednak w formule znajdują się substancje alergizujące, producenci mają obowiązek je wymienić.

Alergicy powinni unikać następujących substancji zapachowych:

• Amylcinnamal
• Benzylalkohol
• Cinnamylalkohol
• Citral
• Eugenol
• Hydroxycitronellal
• Isoeugenol
• Amylcinnamylalkohol
• Benzylsalicylat
• Cinnamal
• Cumarin
• Geraniol
• Hxdroxymethylpentylcyclo-hexencarboxaldehyd
• Anisylalkohol
• Benzylcinnamat
• Farnesol
• 2-(4-tert-Butylbenzyl)propionaldehyd
• Linalool
• Benzylbenzoat
• Citronellol
• Hexylcinnamaldehyd
• d-Limonen
• Methylheptincarbonat
• 3-Methyl-4-(2,6,6-trimethyl-2-cyclohexen-1-yl)-3-buten-2-one
• Eichenmoosextrakt
• Baummoosextrakt

KONSERWANTÓW

Wśród konserwantów prym wiodą opisane już wcześniej parabeny. 

Ale lista konserwantów może być długa, pozostałe niebezpieczne substancje to:

• Glutaraldehyde
• Hexamidine-Diisethionate
• Phenol
• Phenyl Mercuric Acetate i Phenyl Mercuric Borate
• Benzetonium Chloride
• pochodne formaldehydu (Benzylhemiformal, 2-Bromo-2-nitropropane-1,3-diol = Bronopol, 5-Bromo-5-nitro-1,3-dioxane = Bronidox, Diazolidinyl Urea, Imidazolidinyl Urea, Quanternium-15, DMDM Hydantoin, MDM Hydantoin, Sodium Hydroxymethyl Glycinate, Methenamine, Glutaral, Glyoxal, Hexetidine, Iodopropynyl Butylcarbamate)
• halogenki (Metyldibromo Glutaronitrile = Euxyl K 400, Triclosan, Iodopropynyl Butylcarbamate, Chloroacetamide, Climbazole, 2-Bromo-2-nitropropane-1,3-diol = Bronopol, 5-Bromo-5-nitro-1,3-dioxane = Bronidox, Bromochlorophene, Bromocinnamal, Aluminium Chlorohydrex, Aluminium Sesquichlorohydrate, Aluminium Zirconium Trichlorohydrex GLY, Dibromohexamidine Isethionate, Laurylpyriddinium Chloride, Potassium Troclosene...)

SYNTETYCZNYCH SUBSTANCJI NATŁUSZCZAJĄCYCH

Sporo tych substancji. Nie wszystkie są toksyczne, ale na pewno nie są korzystne dla skóry, dlatego warto ich unikać (o ile się da):

• Parafina (Paraffinum Liquidum, Paraffin, Synthetic Wax, Isoparaffin)
• Mineral Oil
• Wazelina (Vaseline, Petrolatum)
• Ceresin
• Węglowodory alifatyczne (Isododecane, Isobutane, Isohexadecane)
• Ozokerite
• Cera Microcristallina
• Oleje silikonowe (Hexamethyldisiloxane, Dimethicone, Trimethicone...)

SYNTETYCZNYCH BARWNIKÓW

Najczęściej w farbach do włosów można znaleźć aminy aromatyczne. Niestety powodują one raka pęcherza moczowego, alergie i astmę. 

Uważajmy na:

• Phenylendiamin (PDA)
• 2,5-Toluylendiamin (TDA)
• 4-Amino-2-Hydroxytoluene
• 2,4-Diaminophenol
• 2,4-Diaminophenoxyethanol HCL
• Hydroxypropyl BIS (N-Hydroxyethyl-P_Phenylediamine) HCI
• p-Phenylenediamine
• 2-4-5-6-Tetraaminopyramidine
• Toluenen-2,5-Diamine

Inne niebezpieczne barwniki to:

• 1,3-Bis-(2,4-Diaminophenoxy)propane
• 1,5-Naphthalenediol
• 1-Naphthol, 2-Naphtanol
• 2-Amino-3-Hydroxypyridine
• 2-Amino-3-Nitrophenol
• 2-Amino-4-Hydroxyethylaminosanisole
• 2-Amino-4-Hydroxyethylaminosanisole Sulfate
• 2-Amino-6-Chloro-4-Nitrophenol
• 2-Chloro-5-Nitro-n-Hydroxyethyl p-Phenylenediamine
• 2-Chloro-6-Ethylamino-4--Nitrophenol
• 2-Chloro-p-Phenylenediamine
• 2-Chloro-p-Phenylenediamine Sulfate
• 2-Hydroxyethyl Picramic Acid
• 2-Hydroxyethylamino-5-Nitroanisole
• 2-Methoxymethyl-p-Aminophenol HCl
• 2-Methyl-5-Hydroxyethylaminophenol
• 2-Nitro-p-Phenylenediamine
• 2,3-Naphthalenediol
• 2,4-Diamino-5-Methylphenetol HCl
• 2,4-Diamino-5-Methylphenoxyethanol HCl
• 2,4-Diaminodiphenylamine
• 2,4-Diaminophenol
• 2,4-Diaminophenol HCl
• 2,4-Diaminophenoxyethanol HCl
• 2,6-Bis(2-Hydroxyethanol)-3,5-Pyridinediamine HCl
• 2,6-Diaminopyridine
• 2,6-Dimethoxy-3,5-Pyridinediamine HCl
• 3-Nitro-p-Hydroxyethylaminophenol
• 3,4-Diaminobenzoic Acid
• 4-Amino-2-Hydroxytoluene
• 4-Amino-2-Nitrodiphenylamine-2'-Carboxylic Acid
• 4-Amino-2-Nitrophenol
• 4-Amino-m-Cresol
• 4-Chlororesorcinol
• 4-Methoxytoluene-2,5-Diamine HCl
• 4-Nitro-m-Phenylenediamine
• 4-Nitro-o-Phenylenediamine
• 4-Nitro-o-Phenylenediamine HCl
• 4,4'-Diaminodiphenylamine
• 4,6-Bis(2-Hydroxyethoxy-m-Phenylediamine HCl
• 5-Amino-2,6-Dimethoxy-3-Hydroxypyridine
• 5-Amino-6-Chloro-o-Cresol
• 6-Amino-m-Cresol
• 6-Amino-o-Cresol

EMULGATORÓW

O PEG-ach wspominałam, podobnie zachowuje się PPG, czyli glikol polipropylenowy, choć jest podobno mniej toksyczny.

Pozostałe "kwiatki" (przepraszam, kopiuję):

• Acrylates/Steareth-20 Methacrylate Copolymer
• Beheneth-5,-10,-20,-25
• C9-11 Pareth 8
• Ceteareth
• Ceteth-1, -20
• Coleth-10, -20, -24
• Coceth-8/-10
• Disodium Laureth Sulfosuccinate
• Glycereth-7
• Glycereth-7 Benzoate
• Glycereth-5 Lactate
• Glycereth-26 Phosphate
• Glyceteth-20 Stearate
• Glycereth-7 Triacetate
• Laneth-10, -5 i inne liczby
• Laureth-2, -3, -4, -7
• Laureth-5 Carboxylic Acid
• Laureth-8-Phosphate
• Lauryl Methyl Gluceth-10 Hydroxypropyldimonium Chloride
• Magnesium Laureth Sulfate = Magnesium Laureth-8 Sulfate
• Magnesium Oleth Sulfate
• Methyl Gluceth-10 i -20
• Myreth-4
• Myreth-3 Myristate
• Nonoxylon-2, -4, 10
• Nonoxylon-12 Iodine
• Oleth-4
• Oleth-3 Phosphate
• Poloxamer 124, 184, 188, 407
• Poloxamine,Polysorbate 20, 60, 80
• Sodium Myreth Sulfate,Steareth-2, -21 i inne liczby
• Trideceth-12 i inne liczby
• Triceteareth-4 Phosphate
• Trilaureth-4 Phosphate

Dużo tego, a to jeszcze nie wszystko. Jak się w tym połapać?

Ja osobiście mam problem. Często w sklepie głupieję czytając skład. Dopiero w domu uświadamiam sobie co kupiłam. Ale stosuję kilka prostych zasad wybierając kremy. 

Oto one:

1. nie lubię dużo czytać więc wybieram kosmetyki o krótkim składzie,

2. ponieważ poszczególne składniki kosmetyków wymienione są w zależności od ich stężenia (od największego do najmniejszego) staram się wybierać kosmetyki z perfumami na końcu, za to z dużą ilością olejków,

3. jeżeli coś jest po perfumach to znaczy że są to śladowe ilości, więc nie wierzę w pozytywne działanie drogocennych olejków wymienionych na końcu,

4. unikam znanych mi syfów - czyli SLS, SLES, fenolu, formaldehydu, związków halogenowych, parabenów i PEG-ów (choć czasem obawiam się, że mogę trafić na coś gorszego od nich),

5. w składzie szukam: olejków, maseł, wosków, witamin, pantenolu itp.

Bardziej zainteresowanych odsyłam do ustawy ,
bardziej leniwych - do innych stronek tu i tu i bloga  .